Zachowania pomocowe

Zachowania pomocne to ogólnie rzecz biorąc zachowania mające na celu dobro drugiego człowieka. Działania te mogą mieć różnoraki wymiar: materialny ( datki finansowe, pomoc w zadaniu), biologiczny (np. oddawanie krwi) lub psychiczny (np. udzielenie emocjonalnego wsparcia). Natomiast zachowania prospołeczne to pojęcie ogólniejsze, rozumiane jako działania ukierunkowane na dobro pozaosobiste takie jak dobro innych ludzi, społeczności lub ogółu. Tutaj znajdą się takie zachowania jak wolontariat, działania na rzecz ochrony środowiska, czy też działalność na rzecz lokalnej społeczności. Termin zachowania prospołeczne stosuje się także wtedy, gdy działający z racji swego działania także odnosi korzyści .

Altruizm

Pojęciem blisko z tym związanym, ale mniej ogólnym jest altruizm, pojmowany jako szczególny rodzaj zachowania pomocnego, który nie przynosi korzyści sprawcy działania albo też generuje straty. W altruizmie nie ma więc motywacji egoistycznej. Taką motywację jest jednak trudno wykluczyć, gdyż wiele z nich ma charakter nieobserwowalny. Stąd też kontrowersja wśród psychologów czy altruizm w czystej postaci istnieje i chętniej posługują się pojęciem zachowań pomocowych czy też prospołecznych . Psychologowie dokonali rozróżnienia działań pomocowych na motywowane zewnętrznie i wewnętrznie. To właśnie te wewnętrznie źródła nagrody zarezerwowano dla działań altruistycznych. Jeszcze inna koncepcja to zawężenie tego pojęcia i wtedy działania prawdziwie altruistyczne rozumiemy działania na rzecz innych ludzi, motywowane wyłącznie chęcią poprawienia ich sytuacji. W takich sytuacjach pomoc jest udzielana bez względu na zewnętrzne czy wewnętrzne nagrody, nawet gdy one się pojawiają nie warunkują działań altruistycznych.

Czynniki zachowań prospołecznych

Podsumowując działania prospołeczne to działania na rzecz innego człowieka. Cztery główne teorie wyjaśniające tego typu zachowania to: decyzyjny model interwencji kryzysowej, teorie pobudzenia, teorie norm oraz teorie ewolucjonistyczne. Najważniejsze czynniki pomagania to obecność i zachowanie innych oraz relacje między dawcą i biorcą pomocy. Skłonności do pomagania nasila się wraz z poczuciem winy oraz dobrego nastroju. Zły nastrój może zarówno hamować jak i nasilać działania prospołeczne. Pomaganie polepsza stan pomagającego pod warunkiem, że jest wynikiem decyzji autonomicznych. Zaś wyznacznikami reakcji biorcy są: zagrożenie dla samooceny, pogwałcenie sprawiedliwej wymiany oraz reaktancja. Pomimo różnych kosztów, wewnętrznych uwarunkowań i tego, że z reguły pomaganie wiąże się z uszczupleniem własnych zasobów ludzie na całym świecie takie działania podejmują.

Przeczytaj także: Dlaczego pomagamy? Model interwencji kryzysowej i teoria pobudzenia - bilansu
Zdjęcie: Obraz Anemone123 z Pixabay