Osobowość

Zgodnie z tradycją poznawczą dominującą we współczesnej psychologii, rozwój osobowości w okresie dorastania opisuje się w kategoriach rozwoju koncepcji Ja. Dziecko przed okresem dorastania ma już wprawdzie ukształtowane Ja, jednak nie uświadamia go sobie. Możliwość objęcia świadomą myślą własnego Ja pojawia się w związku z rozwojem umysłowym na poziomie operacji, zwłaszcza formalnych. Koncepcję Ja można zdefiniować jako „sumę atrybutów, uzdolnień, postaw, charakteryzując siebie samego”

Rozwój koncepcji Ja w okresie dorastania

W tym okresie wzrasta świadomość posiadania sprzecznych cech, które mogą ujawnić się w różnych kontekstach społecznych, np. można być ekstrawertykiem  w domu, zaś w szkole introwertykiem, lub odwrotnie. Wahania nastrojów sprawiają, że w jednym momencie swojego życia młody człowiek będzie koncentrował się na pozytywnych charakterystykach samego siebie , w innych zaś- na negatywnych. Dopiero pod koniec okresu późnego dorastania następuje stopniowa koordynacja w zakresie najważniejszych czynników motywacyjnych

Zmiany w samoocenie

We wczesnym okresie dorastania następuję spadek samooceny w porównaniu z jej nierealistycznie wysokim poziomem z późnego dzieciństwa, po czym następuję stopniowy powolny wzrost samooceny, zwłaszcza u chłopców.

Orientacja przyszłościowa młodzieży

            Jednostka umiejscawia cele w tzw. perspektywie czasowej, czyli subiektywnej reprezentacji ilości przyszłego czasu, w której przewiduje zajście potencjalnego zdarzenia.

 Rozwój tożsamości

Najważniejszym zadaniem rozwojowym okresu dorastania jest, kształtowanie tożsamości indywidualnej. Tożsamość jego buduje się stopniowo, przez podejmowanie przez podmiot wyzwań obejmujących minimum trzy płaszczyzny tożsamości;

• Orientację seksualną
• Postawę ideologiczną
• Ukierunkowanie zawodowe

Istotną rolę w kształtowaniu się tożsamości indywidualnej odgrywa bunt społeczny rozumiany jako doświadczana w jednostkowym przeżyciu wyraźna potrzeba i chęć sprzeciwiania się tym wszystkim stanom rzeczy, które jednostka postrzega jako ograniczające lub niezgodne z jej często idealistycznymi oczekiwaniami. Bunt może przybierać dwie formy, zewnętrzną, wewnętrzną. Do jego specyficznych funkcji należą:

• Funkcja ekspansywna (związana z osiąganiem jednostkowej autonomii)
• Obronna (ważna z punktu widzenia podtrzymywania tożsamościowej spójności i ciągłości w czasie)
• Kreatywna (służąca budowaniu osobowej odrębności )
• Odwetowa (której istotą jest wyrażanie niezadowolenia z niewystarczającej oferty społecznej i patologicznych relacji interpersonalnych.

Charakterystyka statusów tożsamości dla wczesnego dorastania

Tożsamość dyfuzyjna - charakteryzuje się zaabsorbowaniem wyglądem zewnętrznym i kształtowanie na jej podstawie własnej tożsamości płciowej oraz tożsamości grupowej.
Tożsamość lustrzana (przejęta)-Rodzice, są dla takich nastolatków nadal autorytetem (lub jedno z nich), wyznaczającym model życia. Może to spowodować zaangażowanie się nastolatka w „nie swoją” ścieżkę życiową
Tożsamość negatywna- jest to identyfikacja z wartościami i modelem życia społecznie nieakceptowanymi. Można się odwołać do tożsamości antyspołecznej i kryminalnej.

Charakterystyka statusów tożsamości typowych dla młodzieży starszej

Tożsamość moratoryjna- budowana jest głównie na procesie eksploracji, eksperymentowania i sprawdzania siebie, z wykorzystaniem zdolności do myślenia na podstawie operacji formalnych .
Tożsamość  osiągnięta- starsza młodzież posiada już ten status. W tych obszarach życia, w których podjęła, po okresie eksploracji i poszukiwań, ostateczną decyzje (np. w sferze zawodowej), podczas gdy w innych sferach może znajdować się jeszcze na poziomie moratorium.
 
Źródło zdjęcia:Obraz Pexels z Pixabay
Przeczytaj także: Rozwój emocjonalny w okresie dorastania