Czym jest trauma?

Rozumienie samego pojęcia traumy jest bardzo ważne pod względem teoretycznym i praktycznym, jest ono obowiązujące w aktualnych klasyfikacjach zaburzeń psychicznych
ICD-10  według Światowej Organizacji zdrowia i DSM-5 według Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Mówiąc trauma mamy na myśli zdarzenia zagrażające utrata zdrowi lub życia, podczas których osoba przeżywa intensywny strach i poczucie bezradności. Badania empiryczne pokazały, że istnieją znaczne różnice indywidualne w doświadczaniu zdarzeń traumatycznych, i że są to zjawiska dość częste w populacji ludzkiej. Pamiętać jednak należy , iż wszystkie tego typu zdarzenia maja cechy czegoś, co ociera się o granice ludzkiej wytrzymałości na stres, a właściwie je przekracza.

Trauma wg DSM-5

W DSM-5 trauma jest rozumiana jako szczególny rodzaj zdarzenia o charakterze wspomnianym powyżej i dodatkowo jest doprecyzowana warunkami dotyczącymi okoliczności zdarzenia, a więc:

1. Bezpośrednie doświadczenie wydarzenia urazowego.
2. Bycie bezpośrednim świadkiem wydarzenia urazowego.
3. Doświadczenie pośrednie, bliska osoba jest narażona lub doznaje urazu.
4. Wielokrotne lub ekstremalne narażenie na awersyjne szczegóły zdarzeń urazowych zwykła w kontekście zawodowym.

Wystarczy spełnić jeden z tych warunków, by móc stwierdzić, iż zdarzenie miało charakter traumatyczny.

Następstwa traumy

            Obserwacje dotyczące następstw zdarzeń traumatycznych prowadzą nas do takich zaburzeń jak PTSD – zespół stresu pourazowego, ASD – zespół ostrego stresu i depresji. Dzięki klasyfikacji DSM,  a w szczególności wyłączenia subiektywnego kryterium reakcji emocjonalnej na zdarzenie można uznać konkretny uraz za traumatyczny nie definiując go w zależności od odczuć uczestnika.
            Doświadczenie traumatycznego zdarzenia współwystępuje z podwyższonym ryzykiem zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. Światowa Organizacja zdrowia wymienia:

1. Ostra reakcja na stres – przemijając zaburzenie o znacznym nasileniu, które rozwija się jako reakcja na wyjątkowy stres fizyczny lub psychiczny, pojawia się w kilka minut po zdarzeniu i trwa do 48 godzin.
2. Zaburzenie stresowe pourazowe – to opóźniona lub przedłużona reakcja na uraz, ponowne przeżywanie wydarzenia, unikanie okoliczności przypominających, flesze zdarzeń sny , zaburzenia emocjonalne – pojawiają się w ciągu 6 miesięcy od urazu.
3. Zaburzenia adaptacyjne – zaburzenia emocjonalne, utrudniające społeczne dostosowanie i efektywne działanie.
4. Trwałe zmiany osobowości po katastrofach.

Do objawów ASD należą: objawy intruzyjne (powracające sny, wspomnienia), negatywny nastrój, objawy dysocjacyjne (derealizacja, amnezja dysocjacyjna), objawy unikania, objawy pobudzania. By stwierdzić ASD należy stwierdzić występowanie dziewięciu spośród czternastu objawów z powyższych kategorii.

Jak trauma wpływa na funkcjonowanie człowieka

Traumatyczne wydarzenia w specyficzny sposób wpływają na funkcje poznawcze, a w szczególności na pamięć. Po traumie często obserwuje się zaburzenia pamięci narracyjnej, która umożliwiłaby świadome przypomnienie i odtworzenie faktów. Zaburzenia pamięci mogą przyjąć różne formy tj: hipermnezja, amnezja czy epizody flashback .
            Istnieje potrzeba pogłębionej refleksji nad zagadnieniem traumy i wynika ona z kilku przyczyn. Po pierwsze coraz większego zapotrzebowania na profesjonalne wsparcie. Po drugie trudności diagnostyczne i trudności w różnicowaniu objawów. Szczególna tez kwestią nad która warto się zastanowić jest potrzeba regulacji prawnych odnoszących się do ofiar traum, a niekiedy ich sprawców.
            Podsumowując, rozumienie traumy jest szczególnie ważne dla psychologów i terapeutów. Zarówno niedoszacowanie traumy jak i jej przeszacowanie może nieść poważne i długotrwałe konsekwencje da osoby z takim doświadczeniem. Z drugiej strony ważne jest profesjonalne przygotowanie osób udzielających wsparcia w zakresie obiektywnej oceny znaczenia wydarzenia i jego możliwych konsekwencji.
 
 Przeczytaj także: Krótkie spojrzenie na możliwe skutki przedłużających się zaleceń izolacyjnych…
 zdjecie: Obraz Małgorzata Tomczak z Pixabay