Kiedy występuje
Informacyjny wpływ społeczny to zjawisko psychiczne, występujące w sytuacjach, gdy brak jest jasnych reguł jaka postaw jest w danej sytuacji właściwa. Występuje w nowych, zaskakujących zdarzeniach, gdy reakcje nie są zaplanowane. Wtedy to zachowanie innych staje się źródłem informacji i jest wykorzystywane do wybierania właściwej postawy. Kończy się to zwykle akceptacją i wiarą w to co inni mówią, a strach, lęk i uczucie niepewności wzmacniają efekt.Dlaczego ulegamy
Jak już wiemy z powyższych informacji konformizm informacyjny podobnie jak konformizm normatywny polega na przystosowaniu się. Motywowany jest pragnieniem posiadania racji i podejmowania słusznych i adekwatnych do sytuacji decyzji. Najczęściej ma miejsce, gdy brak jest odpowiedniej ilości obiektywnych i informacji. Wtedy to człowiek traktuje informacje płynące od innych ludzi, z ich zachowań i poglądów jako źródło wiedzy. Własną niepewność niwelujemy przekonaniem, że inni wiedzą lepiej co należy robić. Ten proces w sposób zrozumiały ukazuje eksperyment Mauzafera Sherifa z 1936 roku.Eksperyment Sherifa
Muzafer Sherif turecki psycholog społeczny badał wpływ norm grupowych na działanie członków grupy oraz konformizm informacyjny. Wykorzystał w nim efekt autokinetyczny. Osoba badana była umieszczona w bardzo ciemnym pomieszczeniu, w którym na ścianie wyświetlano pojedynczy, nieruchomy punkt światła. W takich warunkach człowiek ma złudzenie, że punkt ten jest w ruchu. Sherif prosił badanych o oszacowanie odległości, o jaką przesuwa się ów punkt. Osoby badane nie wiedziały, że w rzeczywistości punkt ten jest nieruchomy. Rozpiętość indywidualnych oszacowań była duża.Następnie badacz połączył uczestników eksperymentu w trzyosobowe grupy i ponownie poprosił o oszacowanie odległości z jaką przesuwał się punkt świetlny. Okazało się, że gdy ludzie byli w grupie, oszacowania były uśrednione i przyjęte przez wszystkich członków grupy jako własne. Nie pojawiały się różnice między badanymi w ocenianiu przesunięcia punktu. Badani dostosowywali swoje oszacowania do normy wypracowanej przez grupę, rezygnując z indywidualnych ocen, milcząco zakładając, że zdanie wypracowane przez grupę jest bardziej adekwatne niż ich indywidualne oceny. Wniosek Sherifa był taki: w sytuacji niepewności i braku obiektywnych danych źródłem informacji o rzeczywistości staje się zachowanie innych ludzi.
W badaniu tym uzyskano dodatkowe wyniki. Gdy z grupy usuwano jedną osobę, następnie wprowadzono nową, okazywało się, że podporządkowywała się ona wcześniej wypracowanej normie. Po kilku takich zmianach grupa składała się już z nowych osób, mimo to obowiązywała nadal ta sama, "stara" norma. Interpretuje się to zjawisko jako ilustrację przekazywania norm grupowych z pokolenia na pokolenie.
Osoby, które należały do grup, były następnie badane indywidualnie po upływie dłuższego czasu od zakończenia pierwszego eksperymentu. Okazało się, że nadal "wyznają" normę grupową – twierdzą, że punkt światła przesuwa się o tę samą odległość, co twierdziła grupa. Ten wynik interpretuje się jako objaw zaakceptowania normy grupowej i włączenie jej do własnego systemu norm, czyli dochodzi do prywatnej akceptacji.
Eksperyment Ascha
Salomon Asch nie do końca akceptował wyniki eksperymentu Sherifa i twierdził, że w sytuacji pewności, czyli wtedy, gdy badani byliby pewni swoich spostrzeżeń, takie zjawisko nie zachodzi. W związku z tym skonstruował jeden z bardzo słynnych eksperymentów psychologicznych, który dał nieoczekiwane wyniki.W 1955 roku wykonał serię eksperymentów psychologicznych. Asch poprosił badanych, by spojrzeli na trzy odcinki, porównali je z linią X i wybrali odcinek najbardziej podobny. Takich prób opracował 18. Badani udzielali prawidłowych odpowiedzi w ponad 99% przypadków, jednak wynik ten spadał drastycznie, gdy badani dołączali do grupy 7 osób o odmiennej opinii. Tych 7 osób było aktorami, których zadaniem było zgadzanie się z opinią badanego podczas pierwszych 2 prób i niezgadzanie się z opinią badanego podczas próby trzeciej, a także większości następnych. Okazało się, iż badani zaczęli udzielać właściwych odpowiedzi jedynie w 63,2% prób. Badanie ujawniło znaczne indywidualne zróżnicowanie: ok. 5% osób zawsze dostosowywało się do opinii grupy, a ok. 25% osób za każdym razem trzymało się własnej oceny – pozostali uczestnicy poddawali się konformizmowi przynajmniej w części prób. Innymi słowy, 75% osób popełniło błąd w przynajmniej jednej z 12 kluczowych prób. Z drugiej strony jednak, 95% osób przynajmniej raz nie zgodziło się z grupą. Po zakończeniu eksperymentu psychologicznego większość uczestników stwierdziła, że to inni udzielali złych odpowiedzi.
Asch zinterpretował ten wynik jako objaw uległości wobec większości – konformizmu – motywowanego lękiem przed odrzuceniem przez grupę oraz pragnienia bycia akceptowanym przez członków grupy.
Przeczytaj także: Czym jest wpływ społeczny i co to dla nas oznacza
zdjęcie:Obraz PublicDomainPictures z Pixabay
